SESA LECIONO

LA DUA DEKLINACIO

  La latina dua deklinacio enhavas virgenrajn vortojn kaj ankaŭ neŭtrajn vortojn. La deklinacio diferencas iomete en unu kaj alia okazo.

Eĉ en la virgenraj okazoj eblas diverse. Ni vidu.  Mi elektis du vortojn :  AMICUS-I (amiko) kaj PUER-ERI (infano).

Kazoj           singularo            pluralo                          singularo           pluralo

Nominativo  AMICUS            AMICI                               PUER                PUERI
Vokativo      AMICE               AMICI                               PUER                PUERI
Akuzativo    AMICUM           AMICOS                          PUERUM           PUEROS
Genitivo       AMICI                AMICORUM                    PUERI               PUERORUM
Dativo          AMICO              AMICIS                            PUERO              PUERIS
Ablativo       AMICO              AMICIS                            PUERO              PUERIS

Do, la diferenco aperas en la nominatva kaj vokativa kazoj.

La deklinacio de neŭtraj vortoj enhavas ankaŭ kelkajn diferencojn. Tio okazas en la dua deklinacio sed ankaŭ en la tria kaj en la kvara, (ĉar ankaŭ en la tria kaj en la kvara estas neŭtraj vortoj). En ĉiuj tiuj neŭtraj vortoj videblas la samajn karakterizaĵojn :

1.nominativo, vokativo kaj akuzativo samas kaj singulare kaj plurale.

2.Krome, la pluralaj finaĵoj en tiuj tri kazoj estas ĉiam -A.

Ni vidu. Mi elektis la vorton DONUM-I (donaco) por montri la deklinacion de tiujn neŭtrajn vortojn.

Kazoj                   singularo                   pluralo

Nom/vok/akuz.      DONUM                   DONA
Genitivo                 DONI                        DONORUM
Dativo                    DONO                       DONIS
Ablativo                 DONO                       DONIS

Jen kelkaj vortoj kiuj apartenas al la dua deklinacio,  (kiu estas kune kun la tria , la plej grava). Kiel vi devas jam scii, se la vorto estas virgenra oni formulas ĝin malsame al la neŭtraj vortoj. Ni vidu unue kelkajn virgenrajn vortojn kaj ankaŭ kelkajn de siajn respektivajn inajn genrajn vortojn:

- DOMINUS-I : sinjoro, mastro         -  DOMINA-AE : sinjorino, mastrino
- SERVUS-I  : sklavo, servanto          -  SERVA-AE  : sklavino, servantino
- FILIUS-II : filo                                 -  FILIA-AE  : filino
- DEUS-I : dio                                     -  DEA-AE   :   diino 

                          

- POPULUS-I : popolo
- ANNUS-I : jaro
- AGER, AGRI : kamparo

Kaj jen nun kelkaj neŭtraj vortoj:

- BELLUM-I : milito
- TEMPLUM-I : templo
- OPPIDUM-I : urbo (ankaŭ ekzistas la vorto URBS-IS por diri urbon)

Kaj nun jen kelkaj frazoj :

- FILIUS DOMINI HIC HABITAT  : la filo de la mastro loĝas ĉi tie
- TEMPLA ROMANORUM MAGNA SUNT : la temploj de la romianoj ests grandaj.
- DOMINA AMICA SERVARUM  EST; SED DOMINUS AMICUS SERVORUM NON EST : la mastrino estas amikino de la sklavinoj, sed la mastro ne estas amiko de la sklavoj.

Rimarkindaĵo : En la latina frazo, la ordo de la vortoj estas , kiel en Esperanto, tre "libera".  Tamen kutime la verboj aperas fine de la frazo.