NAŬA LECIONO

PREPOZICIOJ KAJ LIGVORTOJ

Hodiaŭ ni vidos kelkajn prepoziciojn kaj kelkajn konjunkciojn. Ni povos rimarki ke Zamenhof prenis multajn el tiuj vortoj  el la latina por krei sian internacian lingvon.

1.- PREPOZICIOJ

En la latina , la prepozicioj povas esti ligitaj al vortoj sed nun por tiuj kiuj uzas la kazojn akuzativon aŭ ablativon. Do, oni devas diferencigi :

a) Prepozicioj de akuzativo . Jen la plej gravaj:

- AD        : al,direkte al, apud.
- ADVERSUS : kontraŭ
- ANTE        : antaŭ
- APUD        : apud
- CIRCUM   : ĉirkaŭ
- CONTRA   : kontraŭ
- EXTRA      : ekster
- INTER      : inter
- PER         : tra
- POST      : post
- PROPTER : pro
- SUPRA    : super
- TRANS    : trans
- ULTRA    : trans
- VERSUS   : al

Mi dezirus rimarki ke estas eraro en la moderna traduko de la prepozicio "VERSUS" , ĉar  ĝi estas uzata en la angla (kaj en aliaj lingvoj), sed kun erara traduko, ĉar  en la latina "VERSUS" ne signifas "kontraŭ" sed  "al", montrante direkton kien oni iras.

Do, "VOLO VERSUS ROMAM IRE" signifas "volo iri al Romio",  kaj ne "kontraŭ Romio". Se oni deziras diri tion, oni dirus "VOLO KONTRA ROMAM IRE " aŭ "VOLO ADVERSUS ROMAM IRE".

b) Prepozicioj de ablativo. Jen la plej gravaj :

- A, AB    : de, ekde
- CUM      : kun
- E, EX     : de, ekde
- PRO       : por, anstataŭ
- SINE      : sen


c) Prepozicioj de akuzativo kaj de ablativo.( t.e. ili povas esti uzataj kun ambaŭ kazoj):

- IN     : kun akuzativo signifas "al" , montrante "direkton al".
             kun ablativo signifas "en", montrante "senmova situo".
- SUB   : sub
- SUPER : sur, super

2.- LIGVORTOJ.

- ET, ATQUE, -QUE : kaj.
      Rimarko : -QUE  estas uzata fine de vorto . Tiel , aperas en la fama frazo :SENATUS POPULUSQUE ROMANUS (S.P.Q.R) t.e. "la romia senato kaj popolo".

- AUT   : aŭ
- IGITUR, ERGO, ITAQUE : do
- NAM    : ĉar
- QUIA, QUONIAM  : ĉar
- SI    : se
- QUAMQUAM : kvankam
- SED   : sed
- TAMEN  : tamen

3. CUM  kaj UT .

Tiuj du vortoj meritas esti studiitaj aparte. Ĉar ili povas esti aŭ adverboj, aŭ prepozicioj, aŭ konjungcioj, ktp. Kaj la traduko multefoje ne estas facila. Mi montros kelkajn ekzemplojn kun ambaŭ vortoj por ekspliki kelkajn el siaj multaj eblaj signifoj.

-CUM :

- CUM AMICO SUM  : mi estas kun amiko
- MECUM VENI : venu kun mi . Tiuokaze, "CUM"  aperas fine de la vorto. Tiel okazas kun la aliaj pronomojn : TECUM , SECUM, NOBISCUM aŭ VOBISCUM. Tiel en la fama kristana religia frazo "DOMINUS VOBISCUM" ,"estu la Sinjoro (Jesuo) kun vi".

- CUM SCRIBEBAM, PUTABAM : kiam mi skribis, mi pensis.
- CUM HOC ITA SIT, PERGE : kvankam tio estas tiel, daŭrigu.
- CUM PRIMUM VENIAS, FAC HOC: tuj kiam vi venos,  faru tion.

- UT

- CANEM ET FELEM UT DEOS COLUNT : ili adoras katon kaj hundon kiel dioj.
- VOLO UT VENIAS : mi volas ke vi venu.
- IN AFRICAM EUM MISERUNT, UT PACEM OBTINERET : ili sendis lin al Afriko por ke li atingus pacon.
- UT MIHI PLACET : kiel mi ŝatas, kiel plaĉas al mi .